Diagnoza ADHD u dorosłych jest coraz częściej i powszechniej przeprowadzanym postępowaniem, mimo że dotychczas diagnozowanie tego zaburzenia było częściej spotykane wśród dzieci w wieku szkolnym, kiedy na ogół ujawniają się pierwsze objawy ADHD.
Dorośli, którzy jako dzieci z różnych powodów nie zostali zdiagnozowani z ADHD, dzięki zwiększonej świadomości obserwują u siebie utrudniające codzienne funkcjonowanie objawy i decydują się na diagnozę oraz podjęcie leczenia.
W tym artykule dowiesz się, jak rozpoznać ADHD u dorosłych, jak wygląda procedura diagnozowania oraz jakie leczenie można podjąć, by zmniejszyć negatywne skutki zaburzenia.
ADHD u dorosłych: objawy
Diagnozowanie ADHD u dorosłych opiera się w dużej mierze na zbadaniu, jakie objawy pojawiały się u pacjenta/ki w dzieciństwie i które z nich utrzymują się w wieku dorosłym, utrudniając codzienne funkcjonowanie. Do najczęstszych objawów należą:
- nadmierna aktywność ruchowa;
- problemy z koncentracją i uwagą;
- impulsywność;
- gwałtowne zmiany w emocjach;
- nadmierna energia;
- uczucie niepokoju i niecierpliwość;
- problemy z pamięcią krótkotrwałą.
Dorośli z ADHD mogą doświadczać następujących trudności1:
- częste przerywanie innym podczas rozmowy;
- zapominanie, gubienie, przeoczenia;
- nadmierna impulsywność;
- problemy ze współpracą, pracą zespołową;
- skłonność do depresji i innych zaburzeń;
- prokrastynacja i niekończenie rozpoczętych zadań;
- mała elastyczność, trudności w przystosowaniu się;
- trudności w planowaniu i organizacji czasu i pracy;
- nadwrażliwość na bodźce;
- skłonność do uzależnień, problemów z odżywianiem, ryzykownych zachowań;
- trudność w realizacji planów życiowych i zawodowych;
- problemy materialne związane ze złą organizacją kariery zawodowej;
- trudności w zarządzaniu własnymi finansami;
- problemy z osiągnięciem satysfakcji seksualnej.
Jak widać, lista jest długa, a pełne rozpoznanie objawów związanych z ADHD u dorosłego odbywa się podczas wywiadu psychologicznego i testów.
ADHD dorosłych: czynniki sprzyjające
Należy dodać, że obecność niektórych czynników może zwiększyć prawdopodobieństwo występowania ADHD u pacjenta dorosłego.
Szczególnie zwraca się uwagę na występowanie zaburzenia w rodzinie – badania wskazują, że ADHD często dziedziczy się po rodzicach.
Warto podkreślić, że zespół nadpobudliwości psychoruchowa z deficytem uwagi jest uwarunkowany biologicznie. Wychowanie i czynniki społeczne nie mają wpływu na jego rozwinięcie się, choć mogą powodować podobne objawy.
Natomiast współwystępowanie innych zaburzeń psychicznych czy niekorzystne uwarunkowania społeczne mogą mieć wpływ na utrzymywanie się ADHD w wieku dorosłym2.
Diagnoza ADHD u dorosłych: przebieg
Wiele osób zastanawia się, kto diagnozuje ADHD u dorosłych, a więc do kogo mają się zwrócić o pomoc. Można się zgłosić do psychologa, który przeprowadza procedurę opiniowania.
W wyniku wywiadu i testów przygotowuje się opinię, z którą pacjent/ka może zostać skierowany/a do lekarza psychiatry w celu kontynuacji diagnozowania i podjęcia leczenia farmakologicznego.
Diagnoza u psychologa, wraz ze zrobieniem testów i omówieniem wyników, jest rozłożona na 3 spotkania.
1. Wywiad psychologiczny rozwojowy.
Pierwsze spotkanie z psychologiem służy zebraniu informacji na temat pacjenta: jego aktualnych trudności, ale też tych występujących w dzieciństwie. Pytania będą dotyczyły także dotychczasowej historii leczenia oraz rodziny i ewentualnych zaburzeń psychicznych i neurologicznych występujących wśród najbliższych krewnych.
Podczas pierwszej wizyty można również uzyskać odpowiedzi na wszelkie pytania i wątpliwości. Psycholog przedstawia kolejne kroki diagnozy i umawia się na termin przeprowadzenia testów.
2. Wywiad psychologiczny objawowy na podstawie DIVA-5.
Podczas drugiego spotkania psycholog przeprowadza z pacjentem/ką wywiad oparty na kwestionariuszu diagnostycznym DIVA-53. Pacjent/ka nie wypełnia testu samodzielnie.
W wyniku testu ocenie podlegają objawy zaburzeń koncentracji w dzieciństwie i w dorosłości oraz objawy nadruchliwości i nadmiernej impulsywności. Znaczenie ma to, czy objawy miały charakter uporczywy i przewlekły, w jakim wieku występowały i jak wpływają na obecne funkcjonowanie.
Test jest istotną częścią procesu diagnostycznego, ale towarzyszyć mu mogą inne narzędzia diagnostyczne, dobrane przez specjalistę według uznania.
4. Dodatkowe testy samoopisowe
do wykonania w domu, jeśli jest taka potrzeba. Różnicowanie przyczyn występujących objawów.
4. Omówienie wyników i opinia
Podczas ostatniego spotkania psycholog omawia z pacjentem diagnozę oraz jej wynik. Pacjent/ka otrzymuje podpisaną przez specjalistę opinię, w której przytoczone zostają informacje zebrane podczas wywiadów oraz przedstawione są wnioski z przeprowadzonej diagnozy.
W trakcie spotkania podsumowującego psycholog wyjaśnia wszelkie wątpliwości, odpowiada na pytania, a także sugeruje dalsze kroki. W przypadku pozytywnego rozpoznania ADHD na tym etapie zwykle zaleca się wizytę u lekarza psychiatry i podjęcie terapii.
Z opinią wystawioną przez psychologa można zgłosić się do lekarza psychiatry w celu otrzymania oficjalnej diagnozy klinicznej. Jest ona niezbędna do wdrożenia leczenia farmakologicznego.
Test psychologiczny umożliwia ocenę funkcjonowania pacjenta/ki i wykluczenie innych zaburzeń, które mogłyby dawać podobne objawy co nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi.
Jak leczy się ADHD u osób dorosłych?
W przypadku ADHD u osób dorosłych, leczenie może obejmować psychoterapię, leczenie farmakologiczne oraz inne działania wspomagające łagodzenie objawów.
W przypadku psychoterapii zaleca się na ogół CBT, czyli terapię poznawczo-behawioralną, która pomaga radzić sobie z poszczególnymi objawami, uporać się ze złymi nawykami i ma udział w poprawie samooceny pacjenta/ki.
Istnieje cały wachlarz leków stosowanych u osób dorosłych z ADHD. O ich doborze i dawkowaniu decyduje lekarz psychiatra, na podstawie objawów pacjenta/ki i obserwacji reakcji na leczenie.
Pomoc osobom z ADHD może polegać również na uczeniu technik relaksacyjnych, zaleceniu specjalnie dobranej aktywności fizycznej wspierającej naturalne wytwarzanie dopaminy oraz wsparciu w planowaniu i organizacji pracy i codziennych zadań4 – psychoedukacji.
Diagnoza ADHD i autyzmu u dorosłych Warszawa Mokotów
Pełną diagnozę ADHD i/lub autyzmu u dorosłych oferuje również Poradnia Psychologiczna Synergia mieszcząca się na warszawskim Mokotowie. Diagnozę przeprowadza mgr Dominika Bolek, specjalizująca się w pracy z osobami nieneurotypowymi.
Ile kosztuje diagnoza ADHD u dorosłych?
Całkowity koszt diagnozy to 1000 zł i składa się ona z następujących etapów:
- Wywiad rozwojowy przeprowadzony przez psychologa
- Wywiad objawowy przeprowadzany stacjonarnie lub online.
- Testy samoopisowe do wykonania w domu (w razie wątpliwości)
- Spotkanie podsumowujące z prezentacją wyników diagnozy i dalszymi zaleceniami
Diagnoza ADHD i autyzmu u dorosłych: FAQ
Procedura diagnozy składa się najczęściej z trzech etapów. Pierwszym jest wstępna konsultacja i wywiad. Następnie wykonuje się test diagnostyczny DIVA- 5. Trzecie spotkanie to omówienie wyników i przedstawienie diagnozy oraz dalszych zaleceń.
Główne metody to leczenie farmakologiczne i psychoterapia, które można stosować razem lub oddzielnie. W Poradni Synergia po uzyskaniu diagnozy stwierdzającej ADHD uzyskasz informacje o dalszych krokach, jakie możesz podjąć w drodze do poprawy jakości życia.
W Poradni Synergia pełna procedura diagnostyczna, wraz z konsultacją, testami i omówieniem wyników kosztuje 800 zł.
Można diagnozować te dwa typy neuroróżnorodności jednocześnie, natomiast zazwyczaj zajmuje to troszkę więcej czasu i koszt może być większy. Jeśli chcemy się skupić tylko na autyzmie albo tylko na ADHD (choć wcale nie tak rzadko idą one w parze ;)) wtedy schemat działania jest podobny i koszt to wspomniane 1000 zł.
Autyzmu się nie leczy – nie jest to choroba, tylko nietypowa budowa mózgu. Pomocna w odnajdywaniu swojej własnej drogi i sposobów na radzenie sobie w neurotypowym świecie jest ukierunkowana psychoterapia i psychoedukacja z wykwalifikowaną osobą specjalistyczną.
Źródła:
- https://web.swps.pl/strefa-psyche/blog/relacje/24117-spektrum-adhd-u-doroslych-jak-sie-objawia-i-jak-sobie-z-nim-radzic-podcast ↩︎
- https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/74504,zespol-nadpobudliwosci-psychoruchowej-z-deficytem-uwagi-adhd-u-doroslych ↩︎
- http://www.divacenter.eu/DIVA.aspx ↩︎
- https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/74504,zespol-nadpobudliwosci-psychoruchowej-z-deficytem-uwagi-adhd-u-doroslych ↩︎
